Darbe, 27 Mayıs Askerî Müdahalesi ya da 27 Mayıs İhtilali, adına ne derseniz deyin, bu darbenin bir diğer özelliği; Türkiye cumhuriyeti tarihinde yaşanan ilk askeri darbe olarak tarihe geçmiş olmasıdır. Ancak bu darbe emir komuta zinciri içerisinde değil, 37 düşük rütbeli subayın Tümgeneral Cemal Madanoğlu'nun komutasında gerçekleştirdiği bir olay olarak anılmaktadır.
Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı hükûmet üyeleri tutuklanmıştır. 235 general ve 3.500 civarında subay (daha çok albay, yarbay, binbaşı) emekliye sevk edilmiş, üniversitede bulunan 147 öğretim görevlisi görevden alınmış ve bazı üniversiteler kapatılmıştır. Bununla beraber 520 savcı ve yargıç görevden alınmıştır.
Darbenin gerekçesi; 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Partinin ülkeyi gitgide bir baskı rejimine ve kardeş kavgasına götürdüğü olmuştur. Bu gerekçe Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde bir grup subay, 27 Mayıs 1960 sabahı ülke yönetimine bütünüyle el koymuştu.
UŞAK’TA YAŞANAN BİR OLAY DARBENİN EN BÜYÜK NEDENİ GÖSTERİLDİ
Adnan Menderes yönetimindeki Demokrat Parti iktidarına karşı yapılan “27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi ”ne en büyük neden darbeden tam bir yıl önce CHP Genel Başkanı ve Milli Şef İsmet İnönü’nün Uşak’ta taşlanması olayı gösterilmiştir.
Gelin bu olayı da İnönü Vakfı, “Tarihte Bugün – 30 Nisan - Uşak olayları” başlığı ile yaptığı bir yayından takip edelim:
“Demokrat Parti baskısının iyice arttığı 1959’un Nisan ayında CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, Batı Anadolu illerini kapsayan bir geziye çıktı. CHP’liler geziye “Büyük Taarruz” adını vermişlerdi. İnönü, Yunan Generali Trikupis’i esir aldığı Uşak’ı “Büyük Taarruz”un ilk durağı olarak seçmişti.
Ankara’dan 29 Nisan 1959’da hareket eden İsmet İnönü, 30 Nisan’da Uşak’a ulaştı. Ancak tren istasyonundan şehir merkezine doğru hareket eden İsmet İnönü’nün içinde bulunduğu araca, DP’liler tarafından bir bardak fırlatıldı. İnönü’nün, Milli Mücadele sırasında Türk orduları tarafından karargâh olarak kullanılan evi ziyaret etmesi engellenmeye çalışıldı; hatta Uşak Valisi tarafından İsmet İnönü için vur emri verildiği iddia edildi. 1 Mayıs 1959 günü, Uşak’tan ayrılmak için tren istasyonuna gelen İsmet İnönü’ye atılan taşlardan biri de başına isabet etti ve yaralanmasına neden oldu.”
27 MAYIS DARBESİNİN EN ÜST RÜTBELİ KOMUTANI DA UŞAKLIYDI
27 Mayıs Askeri darbesinde Uşak’ın ve Uşaklının rolü, dönemin Ana Muhalefet Partisinin lideri İsmet İnönü’nün Uşak’ta taşlanmasıyla bitmemişti.
Darbeyi planlayan 37 düşük rütbeli subayın başında en yüksek rütbeli komutan olarak bir Tümgeneral yer almaktaydı.
Bu Tümgeneral Uşaklı Cemal Madanoğlu'ydu. Gördüğünüz gibi kader, 27 Mayıs Askeri darbesinin ağlarını Uşak’ta örmüş ve yine bir Uşaklı eliyle inşa etmişti.
Vikipedi bize, Tümgeneral cemal Madanoğlu hakkında şu bilgileri vermektedir:
“Uşak ilinin Eşme ilçesi'nde1907 tarihinde doğdu. İlkokulu (1913-1920) ve ortaokulu (1920-1923) İstanbul’da okudu. Babası Yüzellilikler listesinde yer alan Uşaklı Madanoğlu Mustafa'dır. İlkokulu Kartal'da Oğuz Alp Mektebi'nde okudu. Ortaokulu Kadıköy Sultanisi'nde okudu.
Kuleli Askerî Lisesini atlama ile bir yılda tamamladıktan sonra 1924'te Harp Okuluna kaydoldu. 1926'da piyade asteğmen olarak mezun oldu. TSK’nın çeşitli kademelerinde görev yaptıktan sonra Tümgeneral rütbesine terfi etti. İzmir'de bulunan Cemal Gürsel'in Ankara'ya getirilmesine kadar, Millî Birlik Komitesi'nin fiilen başkanlığını yaptı. 26 Mayıs 1960 gecesi, Tümgeneral rütbesi ile cuntanın gerçek lideri olarak 27 Mayıs Darbesi'ni yönetti.
