Tabi her zaman olduğu gibi değerli Araştırmacımız Ömer Aşçı’nın kaleminden:
25 Ağustos 1920
Kuvayi Milliye 17.Kolordu 56.Tümen Kurmay Komutanı Binbaşı Hüseyin Rahmi (Apak) Bey ’in hatıratında 25 Ağustos 1920 günü başlayarak Uşak’ın işgaliyle sonuçlanan Yunan Ordusu’nun taarruzunu anlattığı bölüm şöyledir ;
“Bu hareketi üç Yunan tümeni yapmıştır. Kolordu Komutanı Nider(Konstantinos Nider) ’dir General Paraskevopulos(Leonidas Paraskevopoulos) kumandasındaki birinci tümen Menderes Vadisindeki Kuyucak mıntıkasından hareket edecek ve Uşak üzerine hareket yapan büyük kısmının sağ cenahını himaye edecektir. General Vlahopoulos(Aristotelis Vlachopoulos) kumandasındaki ikinci tümen ise Uşak üzerine taarruza geçerek düşmanın Dumlupınar istikametinde çekilmesini menedecektir. General Manetas kumandasındaki 8’inci tümen ise. Balıkesir mıntıkasından demiryolu ile buraya nakledilerek Güney Köy ’de toplanacak ve Takmak- Güre - Mende yolu ile Uşak garbına teveccüh ederek düşmanın Gediz üzerine çekilmesini menedecekti. Düşman yani Türkler, ileri karakolda(Kırköy-Alkaçak-Akketmeli-Sarayköy ) hattını işgal etmiş bulunuyordu. Dört piyade alayı ile bin kadar gönüllü ve 12 toptan mürekkep bir kuvvetti.
26 Ağustos 1920 de birinci tümen harekete geçiyor: (Aydın -İzmir-Eğridir demiryolu ürerinde Ortanca istasyonunu mukavemetsiz olarak işgal ediyor ve ertesi günü az bir mukavemetle müdafaa edilen Sarayköy mevkiine vasıl oluyor.
25 Ağustos’ta kolordunun bütün cephesinde taarruz başlıyor. Birinci tümenin bir kısmı Boladan(Buldan?)’a varıyor. İkinci tümen iki kol halinde ilerliyor. Birinci ve yedinci piyade alaylarıyla iki topçu taburundan mürekkep bir kol demiryolu boyunca ilerliyor. 34’üncü piyade alayıyla bir batarya toptan mürekkep diğer bir kol ise Kapaklar mevkiini zapt edecek surette hareket ediyor. 17’nci tümen ise Yarbay Kostantina ve ikinci piyade alayı ile bir topçu takımından mürekkep kol ile Güney Köy ’den Takmak-Güre-Karabeyler -Uşak-Gediz yolu üzerinde ilerliyor.
Albay Kondilis kumandasındaki büyük kısmı ise Güney Köy ’den hareketle Takmak - Akketmeli -Mende üzerinden yürüyorlar. Bu suretle iki ve 12’nci tümenler Karahisar - Karakoyun - Akketmeli hattına taarruza kalkmış oluyorlar.
Kemalistler, Salihli-Uşak demiryolu üzerinde Elvanlar İstasyonu ile Ahmetler arasındaki demiryolu uçurmak için bir suikast hazırlamışlardır. Hususi trende bulunan General Nider ile kurmay heyeti ikinci defa olarak keramet kabilinden bu hadiseden kurtuldular. Evvelce 8 Şubat’ta dahi akşamleyin Bayındır ile Ödemiş arasında Serüli Mevkii civarında bir suikast General Nider ile General Vlahopoulos ’un bulundukları trene düzenlenmişti. Onlar geceyi tesadüfen Bayındır’da geçirmek suretiyle bir felaketten kurtulmuş idiler.
Ayın 29’unda birinci tümenden bir müfreze Bolladan’ın şimal doğusunda Aydos’a varıyor. İki ve on ikinci tümenler ise fecirle beraber düşmanın Uşak garbındaki Karaköy-Aksetmeli-Saray Köy hattına taarruza geçiyorlar. Üç saat süren kesif bir savaştan sonra Kemalistler çekiliyorlar. Ve Uşak’ın ötesine kadar Yunanlılar tarafından takip ediliyorlar. Türkler 400 esir ile 2 top ve 2 havan topu, 4 lokomotif ve cephane yüklü bir tren bırakıyorlar. İkinci tümen Uşak şehrinde yerleşiyor. 30 Ağustos’ta 12’nci tümen şimale Gediz üzerine teveccüh ederek Hamidiye Hanı ’nda bir Türk Postası ’nı tard ediyor ve Eylül’ün birinci günü Kidonya Tümeni ’nden bir müfreze Simav’a gelerek irtibat tesis ediyor. 4 Eylül’de ise gerek bu müfreze ve gerekse 12’nci tümen Gediz’i işgal ederek 10 kilometre şimale kadar ileri karakollarını sürüyorlar. Ve Yunan Ordusu bir kademe daha yani Uşak-Gediz hattına kadar ilerlemişti. Dikkate şayandır ki üç Yunan Tümeni’ne karşı bütün bu savaşları yapan cılız 23’üncü Tümeni’dir. Bu panikçi tümen dağılmış, toplanmış tekrar dağılmış, tekrar toplanmış ve böylece kendisinden adetçe, silahça dört beş misli fazla kuvvetlere karşı 1920 yılının son aylarında yeni kurulmakta olan garp cephesinin cenup kısmında düşmanı oyalamaya uğraşmıştır.”
Kaynak: Rahmi Apak, İstiklal Savaşında Garp Cephesi Nasıl Kuruldu? Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1990, s.197-198
Hüseyin Rahmi(Apak); 1887 yılında Kırklareli-Babaeski'de dünyaya geldi.1908 yılında Harbiye Mektebini, 1914 Balkan Savaşına katıldıktan sonra da Harp Akademisini bitirdi . Birinci Dünya Savaşında Kafkasya, Irak ve Filistin cephelerinde bulundu. 1917 yılında İngilizlere esir düşerek Malta adasına sürgün edildi. Millî Mücadele döneminde 11 ve 56’nci Tümenlerde Kurmay Başkanı,2'nci Süvari Tugay Komutanı ve I.Ordu İstihbarat Komutanı Haber Alma Şubesi Komutanı olarak görev almıştır. Anzavur, Çerkez Ethem Harekâtı ve İnönü Muharebelerine katıldı. Moskova Askerî Ataşeliği görevinden sonra emekli oldu (1934). Uzun yıllar Tekirdağ Milletvekilliği yaptı (1935-46). Sonra dışişlerinde görev alarak Lizbon (1946-49) ve Bağdat Büyükelçisi (1949-52) oldu. Rus-Leh Seferi (1925), Felakete Doğru (1932), İstiklal Savaşından Garp Cephesi Nasıl Kuruldu (1942), Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları (1975), Türk İstiklal Harbinde İç Ayaklanmalar (1964) ve Çanakkale Raporları (Ellis Ashmead Bartlett'ın Despatches from the Dardanelles adlı eserinin tercümesi) ismiyle altı eser neşretti. 1963 yılında Ankara'da öldü.
Kuyucak Köyü; Günümüzde Aydın ilinin bir ilçesidir. Batısında Nazilli ilçesi, doğusunda Buharkent, Tavas ve Buldan ilçesi, kuzeyinde Sarıgöl ilçesi, güneyinde Karacasu ilçesiyle çevrilidir.
Güney Köy; Günümüzde Uşak ilinin Eşme ilçesine bağlı bir köydür.
Saray Köy; Günümüzde Eskisaray ismiyle bilinen Uşak ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Kabaklar Köyü; Uşak ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Karabeyler Köyü; Günümüzde Manisa ilinin Selendi ilçesine bağlı bir mahalledir.
Hamidiye Hanı; Günümüzde Abide ismiyle bilinen Kütahya ilinin Gediz ilçesine bağlı bir köydür.
Kidonya Tümeni; Batı Anadolu’daki Türk uyruğundaki Rumlardan oluşturulan 20 bin kişilik dört tümenden olup Ayvalık Rumlarından oluşan Yunan Küçük Asya Ordusu'nun işgal kuvvetlerinden biridir.
(SALİH KILINÇ / HAZIRLAYAN)
