Anadolu’nun kabus günlerinin başlangıcı olan 1919 yılında Uşak Kazasında eşkıyalık yapanların listesi

2A8 Ocak 1919

 Uşak Kazası 'nın Merkez Nahiyesi ’ne bağlı Selvioğlu Köyü'nde 28 Ocak 1919 günü bir eşkıya çetesiyle girilen çatışma vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 15 Temmuz 1919 günü şöyle bildirilmiştir;

 Gediz’in Gümüşlü, Çomaklar gibi köylerini basan 40-50 kişilik bir Çerkez çetesinin takibinde Uşak süvarilerinin de içerisinde bulunduğu 11 kişilik bir süvari müfrezesi görev alırken söz konusu çete 28 Kânunusani 1335/ Ocak 1919’da Uşak’ın Selvioğlu köyünde Uşak müfrezesi ile çatılmaya girmiştir.

 Aydın vilayeti hapishanesinden tahliye olan 18 atlıdan oluşan çete Uşak’ın Selvioğlu Köyü'nü basmıştır. Bunun üzerine jandarma bölük kumandanı ve ardından Uşak Kaymakamı takibe çıkarak eşkıyalarla çatışmaya tutuşmuşlardır. Bununla birlikte eşkıya kaçmıştır. İki gün sonra bu kez Gireği Nahiyesi ‘ne bağlı köyleri soymuşlardır.

7 Mayıs 1919

 Uşak Kazası 'nın Çınarcık Köyü'nde 7 Mayıs 1919 günü gerçekleşen eşkıyalık vakası Uşak Kaymakamlığı tarafından Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 7 Mayıs 1335/ 1919’da Uşak’ın Çınarcık karyesine silahlı yedi kişi gelerek köy ahalisinden Ali Çavuş’u yaralamışlardır. Takiplerine müfreze sevk edilmiştir. Ardından bu yedi kişiden dördünün tutuklandığı diğerlerinin de takip edildiği Kütahya Mutasarrıflığından bildirilmiştir.

15 Mayıs 1919

 Uşak Kazası 'nın Salmanlar Köyü'nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 15 Mayıs 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak’ın Susuzviran(Susuzören) karyesinden eşkıya Üçoğlu Mustafa, kimliği meçhul kişilerle birlikte Salmanlı?(Salmanlar)karyesinden Osman’ın hanesini basarak zevcesini darp etmiş parasını, eşyalarını gasp etmiştir.

16 Mayıs 1919

 Uşak Kazası 'nın Alfaklar Köyü'nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 16 Mayıs 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Nisan ayında Paşalar karyesinden yolcuların, Uşak’ta alışveriş yapmaları ardından karyelerine dönüşte Ali Fakihler karyesi civarında silahlı ve kimliği belirsiz kişiler tarafından eşya ve paraları alınmıştır.

22 Mayıs 1919

 Uşak Kazası 'nda yakalanan bir grup eşkıya Uşak Kaymakamlığı tarafından 22 Mayıs 1919 günü Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak’ta eşkıyalık eden Memişoğlu İbrahim, Süleyman, Ali Bey, Alioğlu Ahmet, Fazıloğlu Kadir ve İbrahimoğlu Şevket tutuklanıp adliyeye sevk edilmiştir.

9 Haziran 1919

 Uşak Kazası 'nın Dutluca Köyü'nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Uşak Kaymakamlığı tarafından 9 Haziran 1919 günü Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 Dutluca karyesi silahlı şahıslar tarafından basılmıştır. Hacı Recep’in evindeki eşya ve parası gasp edilmiştir. Uşak Kaymakamlığı takibi için müfreze göndermiştir. Eşkıyadan Kırlıoğlu Ahmet Çavuş ile Banazlı Himmet ölü olarak bulunmuştur.

22 Haziran 1919

 Uşak Kazası 'nda gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 22 Haziran 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 (…)kimliği meçhul kişiler tarafından Uşak pazarından dönmekte olan yolcuların para ve eşyaları gasp edilmiştir. Takip etmek için müfreze sevk edilmiştir.

23 Haziran 1919

 Uşak Kazası 'nın Karahallı Nahiyesi ‘ne bağlı Dumanlı Köyü’nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 23 Haziran 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak’ın Dumanlı karyesi ile Bekilli karyesi arasında altı silahlı şahıs tarafından Bekilli pazarına gitmekte olan yolcukların Çal kazası dâhilinde para ve eşyaları gasp edilmiştir. Eşkıyaların takiplerine müfreze gönderilmiştir.

2 Temmuz 1919

 Uşak Kazası 'nın Sivaslı Nahiyesi ‘ne bağlı Eldeniz Köyü’nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 2 Temmuz 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak kazasından dönen Eldeniz karyeli Hüseyin validesi Fatma ve yine Eldeniz karyesinden Arif ve Kır Ali’nin önlerine çıkan aynı karyeden Abdiloğlu Veli ve Gök Halil ve arkadaşları tarafından katledildiği ve Kır Ali’nin parasının alındığı haber verilmiştir.

2 Temmuz 1919

 Uşak Kazası 'nın Göbek(Ulubey) Nahiyesi ‘ne bağlı Küçük Kayalı Köyü’nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 2 Temmuz 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 (…)Kayalı Sağir karyesi camisi(kimlikleri bilinmeyen silahlı kişiler tarafından) basılarak çeşitli fenalıklar yapılmıştır.

Uşaklı kadının Azrail’i eşi oldu Uşaklı kadının Azrail’i eşi oldu

10 Temmuz 1919

 Uşak Kazası 'nın Banaz Nahiyesi 'ne bağlı Kızılhisar Köyü'nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 10 Temmuz 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Aydın vilayeti jandarma efradından iken firar ederek eşkıyalığa başlayan Uşak’ın Karaboyalık karyesinden Mehmet oğlu Mehmet Ali ile Kızılhisar karyesi civarında çatışma meydana gelmiştir. Mehmet Ali elindeki mavzer ile tutuklanıp adliyeye sevk edilmiştir.

15 Temmuz 1919

 Uşak Kazası 'nın Merkez Nahiyesi ‘ne bağlı Uluköyü’nde(?) gerçekleşen eşkıyalık vakası Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 15 Temmuz 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak pazarından dönmekte olan Uluköylülerin yollarının kesilerek nakit ve eşyalarını çalanlardan ikisinin tutuklandığı haber verilmiştir.

17 Temmuz 1919

 Uşak Kazası 'nda bir eşkıya çetesinin iç çatışması  Uşak Kaymakamlığı tarafından 17 Temmuz 1919 günü Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 (…)üyeleri Tatar, Eldeniz gibi Uşak’ın karyelerinden oluşan bir çetenin yine üyelerinden bir kısmı arkadaşları tarafından katledilmiştir. Konuyla ilgili Uşak Kaymakamlığı takibat başlatmıştır.

19 Temmuz 1919

 Uşak Kazası 'nın Banaz Nahiyesi ’ne bağlı Hasan Köyü'nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Uşak Kaymakamlığı tarafından 19 Temmuz 1919 günü Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak’ın Hasan karyesinden Demircioğlu Hacı Ahmet, yirmi kişilik bir Yörük çetesi tarafından dağa kaldırılmıştır. Üzerindeki para alınmış ve kendisine işkence edilmiştir. Para için oğlu 13 yaşındaki Mehmet ise rehin alınmıştır. Silahlı şahıslar Virancık nahiyesinin bir köyünü basarak saldırıda bulunmuşlardır. Takip şiddetlenerek çocuğun kurtarılması adına harekete geçildiği 19 Temmuz tarihli telgrafla bildirilmiştir. Birkaç gün sonra çocuk sağlıklı şekilde kurtarılmıştır. (…)

3 Ağustos 1919

 Uşak Kazası 'nın Sivaslı Nahiyesi ’ne bağlı Bulkaz Köyü'nde gerçekleşen eşkıyalık vakası Uşak Kaymakamlığı tarafından 3 Ağustos 1919 günü Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak’ın Bulkaz karyesinden Tokmakoğlu İbrahim’in hanesi basılmış ve işkence ile eşya ve parası gasp edilmiştir. Aynı köyden Ali Hocaoğlu Hacı Ahmet ve Eyüpoğlularından Ramazanoğlu Mehmet tutuklanarak adliyeye sevk edilmişlerdir. Arkadaşları Haydar’ın ise takibi devam etmiştir. Yine eşkıyalığı ile bilinen Şakiroğlu Mustafa’nın arkadaşlarından Emrez(İmrez) karyeli Kara Ali elindeki silahıyla ve çatışmada yaralanarak kaçmış olan Emrezli(İmrezli) eşkıya Mehmet karyesinde bastırılarak tutuklanmıştır.

31 Ağustos 1919

 Uşak Kazası 'nın Karahallı Nahiyesi ’ne bağlı Kavaklı ve Çokaklı Köylerinde gerçekleşen eşkıyalık vakası Uşak Kaymakamlığı tarafından 31 Ağustos 1919 günü Kütahya Mutasarrıflığına şöyle bildirilmiştir ;

 Uşak’ın Kavaklı ve Çokaklı karyelerini basan ve Karahallı ile Çivril yollarını keserek yolcuların eşya ve paralarını gasp eden eşkıyaların nakit ve eşyalar ile tutuklandığı haber verilmiştir.

2 Eylül 1919

 Uşak Kazası ‘nın Banaz Nahiyesi ‘ne bağlı Erciş Köyü’nde son bulan eşkıya takibi Kütahya Mutasarrıflığı tarafından Dahiliye Nezareti’ne 2 Eylül 1919 günü şöyle bildirilmiştir ;

 Nazilli kazasında eşkıyalık eden Dokuzun Kızanları çetesinden olup yaylamak üzere bu kez Ahır Dağı’na gelerek yedi aydan beri Sandıklı, Uşak, Karahisar etrafında tecavüz ve yağmada bulunan Afşar aşiretinden meşhur Çakırcalı avenesinden Bekir beraberindekilerle bu kez bir kadını dağa kaldırmıştır. Onları tutuklamak için harekete geçen müfreze ile Çivril’in Çapak karyesi civarında çatışma meydana gelmiştir. Eşkıyalardan bir kısmı çatışmada ölürken bir kısmı aldıkları yara nedeniyle Erciş karyesi civarında hayatlarını kaybetmişlerdir. Takip beş gün ve on beş saat sürmüştür. Takibi gerçekleştirenlerin de ufak tefek yaraları olmakla birlikte Uşak Kaymakamlığından gönderilen yazıda eşkıyaların Yörüklerden ele geçirdikleri eşyaları müfrezenin almaması için telef ettikleri yer almıştır.

Editör: Seher ZEYBEK