Uşak’ta kurulu üç seramik fabrikası da iyi günlerinde her biri yılda ortalama 10-15 milyon metrekare üretim yapmaktadır.
Yaklaşık 2 yıl süren pandemi döneminde Türkiye seramik üretiminde tek tabanca kalınca, ihraç edilen seramik ürünleri 3 Euro’dan 11 Euro’ya çıktı.
Pandemi süreci sona erip, İtalya, İspanya ve Portekiz gibi ülkelerde tekrar seramik üretimi başlayınca ülkemizde sıkıntılar başladı. Doğalgaza gelen zamlarla enerji maliyetinde fahiş artış, işçilik ücretlerindeki dengesizlik ev ülke ekonomisinde yaşanan dar boğazlar seramik sektörünü de olumsuz etkilemişti.
Bu ekonomik darboğaz her sektörde olduğu gibi ülkemizdeki seramik sektörünü de etkiledi. Uşak’ta bulunan 3 seramik fabrikası yılda ortalama 10’ar milyon metrekare üretim yaparken her bir yaklaşık 400 işçi çalıştırıyordu.
İhracat azaldığı gibi yurt içerisinde de inşaat üretimi üçte biri oranında düştü. Türkiye’deki seramik fabrikalarında 2021 yılına kadar seramik üretimini yetiştirmeyen tüm fabrikaların bahçe ve arazileri seramik stoklarıyla doldu. Çünkü, ihracat bitti, ülke içi satışlar durma noktasına geldi.
Seramik tesislerinde sistem ısıtma sistemi olduğu için ısı farkından dolayı boşta olsa fırınlar çalışmak zorunda, durursa sistem bozulur. Özellikle fırınları üretim olmasa da boşta çalışmak zorundadır. Bu da maliyetleri artıran bir unsurdur.
Ekonomik anlamda doğru yönetilemeyen ve karmaşık sistemlerle devam eden, yönetim zafiyetlerinin olduğu uluslararası ekonomik sistemleri ve sektördeki trendlerini yakalayacak bakış açısı olmadığı için rekabet şansını yitirdi.
Aslında, Uşak’ta seramik üretimi yapan üç dev fabrikanın içine düştüğü çıkmazda genelde dünya piyasasındaki pandendim ve sonrası yaşanan ekonomik sıkıntılardan kaynaklanmakta.
Özeline gelince onu da bu yazımızda sizlere aktarmaya çalışacağız. İflas kararı verilen Seranova Seramik’i diğer fabrikalardan ayrı bir dosya halinde sizlere sunacağız. Şimdi Hitit Seramik ve Uşak Seramik’in durumuna bir göz atalım:
HİTİT SERAMİK
Son zamanlarında Hitit Seramik, İstanbul Eczabaşı şirketinin yan ürünlerini üretiyordu. Eczacıbaşı marka değerini korurken bizim Uşak’ın şirketi onun adına üretim yapıyordu.
Hiti Seramik 1988’li yıllarda çoklu ortaklık olarak Uşak esnaf ev iş insanlarından 84 kişi tarafından kuruldu. 1990 yılında Uşak Tekstil OSB’nin kurulmasıyla fabrika burada inşa edildi. İlerleyen süreçte fabrikanın tüm hisseleri İzmirli Kızılkaanat ailesinin eline geçti. O dönemde fabrikada üretilen ürünlerin pazarlamasını gerçekleştiren merhum İbrahim Hızal’da fabrika hisselerinin tamamını bu aileden devraldı.
Hızal döneminde altın çağlarını yaşayan Hiti Seramik, Hızal’ın 2017 yılında vefatıyla kızları tarafından yönetilmeye başlandı. Ancak, İstanbul’dan benimsenen yönetim tarzı etkili olamayınca geçen yıl konkordato ilan eden fabrika yönetimi, şimdilerde Uşak dışından bir şirkete satmak için görüşmelere devam ediyor.
UŞAK SERAMİK
Uşak Seramik, çok ortaklı yapısından kurutulup tek ailenin Tanış ailesinin eline geçtiği için yaşamını devam ettirebilmektedir.
Uşak Seramik, Türkiye'nin en deneyimli seramik üreticilerinden biridir. 1972 yılında Uşak ilinde kurulup 1974 yılında faaliyete geçtiğinden bu yana çok çeşitli renk ve ebatlarda seramik duvar ve yer karosu, bordür, dekor ve porselen ürünleri üretmektedir. Uşak Seramik, çok çeşitli ve en kaliteli seramikleri yaratmak için en son teknolojiye yatırım yapmaya devam ediyor. Yaygın dağıtım ağı ile Uşak Seramik, ABD, Almanya, İtalya ve Kanada dahil 30'dan fazla ülkeye ihracat yapan uluslararası kabul görmüş bir Türk markasıdır.
Uşak Seramik’te 1972 yılında Uşaklı girişimcilerin daha çok başta Almanya olmak üzere yurt dışında çalışan gurbetçilerin, “Memlekette bir yatırımımız olsun. Çoluk çocuğumuz gurbet ellere gideceğine memleketinde iş sahibi olsun” diye girdiği bir teşebbüstü. İlk üretimini 1974 yılında; “Uşak Porselen A.Ş. (UPAŞ) adıyla gerçekleştirdi.
İlginçtir, 1970’li yıllarda Uşak’ta ortaklaşa girişimler salgın gibiydi. Tabi başı yine yurt dışında çalışan Uşaklı işçiler çekiyordu. Uşak Yem Fabrikası (UYFAŞ), Uşak Pamuklu Dokuma A.Ş. (UMPAŞ), Ulubey Kışla köyü İplik Fabrikası hemen akılımıza geliveren o dönemdeki çok ortaklı teşebbüslere verebileceğimiz örneklerdendi.
Ama zaman geçtikçe, o dönemlerde Uşaklı çok keçi eti yediğinden inatçıydı da mı anlaşamadı? Yoksa hırsını kontrole edemeyip tekel oluşturmak isteyenlere esir mi oldu? Bilinmez. Hepis bir bir yok olup gitti. Bu girişimler de başlı başına bir inceleme konusudur. Neyse biz konumuza dönelim.
Uşak Porsolen A.Ş’de de ortaklar arasında anlaşmazlık çıktı. Uşak’ın sevilen isimlerinden Dr. Sabittin Vural (Rahmetli olduysa Allah’tan rahmet, sağsa uzun ömürler diliyorum), merhum İnönü Yılancı, fabrikayı yaşatmak için çok uğraştılar diye biliyorum. Ancak, fabrika, ortaklara arsında anlaşmazlık yüzünden çalışamaz hale gelince devlet duruma el koydu ve uzun yıllar Devlet Sanayi Yatırım Bankası (DESİYAB) tarafından çalıştırıldı.
Fabrikayı 2004 yılında Tanış ailesi aldı. Ancak son iki yılda hissedaralar arasında yaşanan güç savaşı nedeniyle içinden de çok sarsıldı. Buna rağmen şu anda yıllık1 6 milyon metrekare üretim ve bin kadar çalışanıyla dünya piyasalarından adından söz ettirmeye devam ediyor.
