Mustafa Kemal Paşa’nın Takmak Kazası Mezikler Mevkiinde yer alan tarihi meşe ağacı altında “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir!İleri”emrini verdiği sırada çekilen bir fotoğraf ise yıllar içinde hafızalarımıza kazınan bir fenomen haline geldi.
O tarihte Takmak ; Eşme Kazası‘nın idari merkezi olup bazen köy bazen de kaza nitelemesiyle ifade edilen Saruhan(Manisa) Vilayetine bağlı bir yerleşim idi.
1 Eylül 1922 tarihli “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir!İleri” emrinin verildiği anı ölümsüzleştiren bu tarihi fotoğrafta kimler vardır?
Başkomutan Meydan Muharebesi Baş Komutan Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa ve Kurmayları yenilen Yunan Ordusunu takiben hücum ediyorlardı.
Türk ordusunun hücumuyla 30 Ağustos’ta zaferiyle sonuçlanan Büyük Taarruz sonrası düzensizce geri çekilmeye başlayan Yunan Ordusu’nu takiben 1 Eylül 1922 günü Eşme-Takmak’a kadar varan Komuta kademesinde şu isimler vardı;
Baş Komutan Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa
Batı Cephesi Komutanı Tuğgeneral İsmet (İnönü) Paşa
Batı Cephesi Kurmay Başkanı Orgeneral Albay Asım (Gündüz)
Genel Kurmay İstihbarat Şube Müdürü Albay M. Şükrü (Ögel)
Mustafa Kemal Paşa’nın başyâveri Salih (Bozok) Bey
Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa ve Kurmayları; Dumlupınar’dan başlayan takibe 1 Eylül 1922 günü Eşme-Takmak’ta bir ara verip “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir!İleri” emri ile yön vermişti. Dumlupınar’da aldığı yenilgiyle dağılan Yunan Ordusu en büyük lojistik merkezlerinden Uşak’ta bir araya gelip güçlü bir direniş hattı kurabilirdi. Uşak’ın alınmasıyla bu ihtimal ortadan kalkmış Yunan Ordusu’nu İzmir’e kadar sürmek için bütün koşullar oluşmuştu. Bu fotoğraf “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir!İleri” emrinin alındığı bu tarihi anı ölümsüzleştirerek hafızalarımıza kazındı.
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz Emri Neden Önemlidir?
Türkiye’de bugün herhangi bir kişiye “Askerlik tarihimizin en bilinen, en meşhur emri hangisidir?” diye sorsanız, alacağınız cevap “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir! İleri” dir.
26 Ağustos 1922 günü Anadolu coğrafyasını işgal eden emperyalist güçlerin küçük maşası Yunanları geldikleri yere göndermek üzere Türk ordusuna “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir! İleri” emrini veren Mustafa Kemal Atatürk’ün bu sözünü sıradan bir askeri komut olarak değerlendirmek mümkün müdür?
Bu emir Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın da “Milli Mücadele’nin Önsözü” olarak betimlediği Çanakkale’de Türk askerine “Size ben savaşmayı değil, ölmeyi emrediyorum” gibi dünya savaş tarihine geçen işgal dönemini bitirip Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş ve Kurtuluşunu başlatan tarihi bir fenomendir.
Günümüzde Dijital Çağ’ın gereği olarak şehirlerin sahip olduğu kültürel ögeler üzerinden pazarlanabilir hale gelmesi ve marka oluşum süreci tarihi fotoğraf gibi görsel malzemelere önemli bir işlevler yüklemektedir. Dolayısıyla kent hafızasında etkili bir yer işgal eden bu fotoğraf potansiyeli güçlü bir araçtır.
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz Emrinin İçeriği
“Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları! Afyonkarahisar-Dumlupınar Büyük Meydan Muharebesi’nde zalim ve mağrur bir ordunun anâsır-ı asliyesini (asıl unsurlarını) inanılmayacak kadar az bir zamanda imha ettiniz. Büyük ve necip milletimizin fedakârlıklarına lâyık olduğunuzu ispat ediyorsunuz. Sahibimiz olan büyük Türk milleti istikbalinden emin olmaya haklıdır. Muharebe meydanlarındaki maharet ve fedakârlıklarınızı yakından müşahede ve takip ediyorum. Milletimizin hakkınızdaki takdirlerine delâlet (kılavuzluk, aracılık) etme vazifemi mütevâliyen (ardarda) ve mütemadiyen (aralıksız şekilde) ifa edeceğim. Başkomutanlığa teklifatta (tekliflerde) bulunulmasını Cephe Komutanlığı’na emrettim.Bütün arkadaşlarımın Anadolu’da daha başka meydan muharebeleri verileceğini nazar-ı dikkate alarak ilerlemesini ve herkesin kuvâ-yı akliyesini (aklının gücünü), yiğitliğini ve menâbî-i celâdet (kahramanlığının kaynaklarını) ve himmetini müsabaka ile ibzâle (yarışırcasına bol bol harcamaya) devam eylemesini talep ederim. Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri! Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi
Başkumandan
M.Kemal”
Neden ‘Ege Denizi’ değil de ‘Akdeniz’ dedi?
“Çünkü ordularımız İzmir rıhtımında ilk verdiğim hedefe(“Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir!İleri”), Akdeniz’e ulaşmış bulunuyorlardı.”
Atatürk-NUTUK-Sayfa 444
Atatürk , “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir!İleri” emri sonrası vaziyetin yorumunu yapmakta Adalar Denizi ifadesini dahi kullanmamaktadır.
Türkler 1081 yılında Ege Denizi ile ilk karşılaştıklarında bu denize üzerindeki adaların çokluğundan dolayı “Adalar Denizi” adını vermişti. O dönem ise Adalar Denizi , Akdeniz’in bir parçası olarak görülmektedir.
Tarihi Osmanlı coğrafya bilgilerine baktığımızda, Anadolu’yu kuşatan deniz; İstanbul Boğazı’na kadar Akdeniz, İstanbul Boğazı’ndan çıkınca da bütün o bölge Karadeniz olarak adlandırılmış olduğunu görürüz.
Uşak ili Eşme Kazası Takmak Köyü Anıt Ağacı
Bu tarihi Meşe Ağacı; İzmir 2.Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.02.2009 tarih ve 4950 sayılı kararı ile hazırlanan raporda meşe palamudu olan ağacın 180 yaşında olduğu, göğüs çapının 58 cm, tepe tacı çapının 27 m, boyunun 16 m olduğu belirtilerek ’“Anıt Ağaç” olarak tescil edilmiştir.
Ağacın bulunduğu Hazine’ye ait 5 bin 400 metrekere arazide, rekreasyon alanı olarak kullanılmak üzere Uşak İl Özel İdaresi’ne tahsis edildi.Meşe palamudu olan ağaç, halk arasında “Gazi Dalı” olarak bilinmekte ve köylülerce korunmaktadır.
Ağacın bulunduğu tarla, sahibi Fethi Tosun tarafından hazineye bağışlanmıştır. Takmak köyünün kuzeyinde, Bozlar yolu üzerinde, köye yaklaşık 1 km mesafede yer alan Atatürk Ağacı, Takmak Şehitliğine, 500-600 uzaklıkta yer almaktadır.
Bu iddiaların gerçeklikle bağlantısı ne kadar sağlam gelin beraber bakalım:
Devlet Kurumlarının “Ordular ilk hedefinizi Akdeniz’dir ileri” Emri Karmaşası
Atatürk’ün 30 Ağustos 1922 Başkomutanlık Meydan Zaferi sonrası Yunan Ordusu’nu takiben verdiği meşhur olan “Ordular ilk hedefinizi Akdeniz’dir ileri” emrinin Uşak dışında Afyon veya Kütahya’da verildiği de iddialar arasındadır.
Kütahya Zafertepe Çalköy
Kütahya Şehri “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir ileri” emrinin 30 Ağustos’ta Zafertepe Çalköy’de verildiğini iddia ediyor.
Kurtuluşun Diyarı Şehitlik Ve Anıtlarıyla Kütahya-T.C.Kütahya Valiliği -2015
Kütahya Altıntaş ilçesi’ne bağlı Çalköy’de Zafertepe’de Zafertepe Anıtı Kitabesinde ,1 Eylül 1922’de “Ordular İlk Hedefiniz Akdeniz’dir, İleri” emrini verdiği iddia edilir.
Kurtuluş Savaşı’nın en büyük muharebelerinden biri olan Büyük Taarruz 26 Ağustos 1922’de Kocatepe(Afyon)’de başlamış 30 Ağustos’ta Zafertepe Çalköy’de Büyük Komutan Gazi Mustafa Kemal’in Başkumandan Meyfan Muharebesi’ni kazanması ile Türkiye Cumhuriyet’nin temelleri Kütahya’da atılmıştır.Dumlupınar’da “Ordular ilk hedefinizi Akdeniz’dir ileri” emri ile düşman bu topraklardan çıkarılmıştır.
Kurtuluşun Diyarı Şehitlik Ve Anıtlarıyla Kütahya–T.C.Kütahya Valiliği -2015
(Ömer Aşcı / Uşak Tarihi üzerine araştırmaları)
