İş hayatında ister mavi yakalı olsun ister beyaz yakalı olsun hemen hemen her işçinin eksik aldığını veya hiç alamadığını düşündüğü , şikayetçi olduğu en tartışmalı konu fazla çalışma ve fazla mesai ücretidir. Bu tartışmanın temelinde halen çoğu işverenin işçilere yönelik ‘ eti benim kemiği de benim’ anlayışı yatmaktadır.
FAZLA MESAİ ÜCRETİ NEDİR?
Kural olarak dinlenme süreleri dışlanmak suretiyle ham çalışma süresi haftalık 45 saati aşıyorsa, gece çalışması 7,5 saati aşmışsa veya günde üst sınır çalışma süresi olan 11 saatin üzerinde bir çalışma varsa fazla çalışma ve fazla mesai ücretinin varlığı söz konusudur.
Angaryayı yasaklayan Anayasanın 18. Maddesi hükmüne göre hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Bir işçiye fazla mesai yaptırabilmesi için de iş mevzuatı gereği yazılı muvafakatinin- onayının alınması şarttır. Ancak işsizlik sayılarının katlanarak arttığı, insanların artık herhangi bir işte çalışıp eve ekmek götürme kaygısında olduğu ülkemizde insanlar bu zor bulabildikleri işi kaybetmemek için istemese de fazla çalışmaya ve bunun gibi iş yerindeki bir çok haksızlığa katlanmak zorunda kalmaktadır. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü(OECD) son verilerinde Türkiye’de haftada 60 saatten fazla çalışan oranı %15.1 olarak tespit edilmiş ve OECD üyesi 38 ülke arasında ne yazık ki 1. olmuştur.
Uygulamada işverenlerin hileli bordro düzenleyerek fazla mesai ücretini gerçekte ödenmemesine rağmen ödenmiş gibi gösterdiği ve bu bordroları zorla imzalattığı, imzalamayan veya ihtirazi kayıt koymak isteyen işçiye maaşını ödemediği ve işten çıkardığı, gerçek dışı puantaj kayıtları tuttuğu, işçilerden sahte ibranameler alınmaya çalışıldığı görülmektedir. Son derece dinamik bir alan olan ve sürekli değişim ve gelişim içerisinde olan ve her şeyden önce işçi lehine yorum ilkesinin cari olduğu İş Hukukunda ise bu tür haksızlıklara çözümler olabildiğince bulunmaktadır.
Açılan ve sonuçlanan işçilik alacağı davalarında fazla mesai ücreti alacağı, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, hafta tatili ücreti gibi alacaklardan çok daha yüksek bedelli olarak hatta bazen diğer tüm alacakların toplamından bile fazla olarak çıkmaktadır. Ayrıca fazla mesai ücreti alacağı bir ücret nev’inden alacak olduğundan bu alacağa temerrüt tarihinden itibaren en yüksek banka mevduat faizi uygulanmaktadır.
Hukuk alanındaki her konuda olduğu gibi fazla çalıştırma ve fazla mesai ücreti konusundaki mağduriyetlerin çözümü en iyi, en mükemmel yasa beklentisiyle veya çok sert cezaların uygulanmasıyla değil var olan yasaların uygulanması ve tüm toplum tarafından içselleştirilmesi sonucunda çözülebilecektir. Sözgelimi herkes kendi evinin önünü süpürürse tüm şehir temiz olacaktır.
