Bu konuda güzel bir çalışma yaparak bize kaynak olan Uşak Kültür ve Turizm Müdürlüğüne de bizlere bu nostaljiyi yaşattığı için ayrıca teşekkür ederiz.
UŞAK GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI
1- Çelik Çomak Oyunu:
Bu oyun en az ikişer kişiden oluşan iki grup arasında oynanır. Oyunda biri 30 santimetre diğeri ise 70 santimetrelik iki sopa kullanılır. Düz bir zemine çizgi biçiminde küçük bir çukur açılır. Çukurun 20 adım uzağına bir çizgi çizilir. Oyunda ebe yoktur. Oyuna önce hangi grubun başlayacağı belirlenir. Belirlenen grup, oyuna başlamak için hazırdır. Karşı gruptan bir kişi, elindeki uzun sopayı önceden açılan çukurun üzerine yatay şekilde koyar. Oyuna ilk başlayan kişi, önceden çizilen çizgiden elindeki küçük sopayı çukur üzerindeki sopaya atar. Vurursa oyuna başlar. Elindeki büyük sopa ile küçük sopayı havaya kaldırır ve vurur. Küçük sopanın düştüğü yere kadar oyunu kaybeden grubun oyuncuları sekerek gider. Oyun bu şekilde devam eder.
2- Dokuz Kiremit Oyunu:
Dokuz Kiremit Oyununun Kuralları:
1-İki grup olur. Gruplar iki oyuncu belirlendikten sonra diğer oyuncular tek tek sıra ile istenir. Mesela Ahmet ile Mehmet iki grup seçeni olsun. Diğer oyuncular (Hasan, Hüseyin, Mesut, Mustafa, Ali, Veli… olsun. ) Ahmet bir kişi seçer sonra Mehmet bir kişi seçer. Tüm oyuncular seçildiğinde gruplar tamamlanır.
2-Oyunda 9 tane kiremit (veya yassı taş) olur. Bu kiremitler üst üste konulur. Kiremitlere 5-10 metre mesafeden çizgi çizilir. İlk oyun hakkı kura çekilişi ile belirlenir. (Dolu boş gibi)
3-İlk oyun hakkı (İlk topu atacak grup) çizginin dışından kiremitlere topu atar. Burada amaç kiremitleri devirmektir. İlk atan oyuncu kiremitleri vuramaz ise diğer oyuncu atar. Tüm oyuncular bitene kadar atar. Tüm oyuncular kiremitleri vuramaz ise top atma hakkı diğer gruba geçer.
4-Kiremitlerden sadece biri düşerse “EBE” denir ve aynı oyuncu tekrar topu atar. Eğer iki kiremit düşerse “DEDE” denir ve kiremitler yine üst üste dikilerek iki kez top atma hakkı elde eder. Eğer birinde top atma hakkını kullanamaz ise ikici kez kullanır. Kiremitleri ikiden fazla düşürürse oyun devam eder.
5-Kiremitler ikiden fazla düştükten sonra top atan grup kaçar.
6-Topu kiremitlerin başındaki grup alır ve rakip oyuncuları vurmaya çalışır. Topla vurulan oyuncular oyun dışı kalır. Topu eline alan oyuncu yürüyemez. Bir başkasına topu atarsa yer değiştirebilir.
7-Amaç rakip oyuncuları topla vurmaktır. Rakip oyuncular vurulmadan kiremitleri üst üste dikilirse oyun kazanılmış olur ve yine topla kiremitleri vurma hakkı elde edilir.
8-Kiremitleri vuran grup üyelerinin tamamı üst üste kiremitleri dikmeden vurulursa oyun biter ve top atma sırası yer değiştirir.
3- Sekizli Seksek Oyunu
Sekizli Seksek Oyununun Kuralları
(Örnek Sayışma: Çık çıkalım çayıra, yem verelim ördeğe, ördek yemini yemeden ciyak miyak demeden, ıktımmıktım, çıktın çıkardın, kimi çıkardın?)
1-Oyunda ilk sırayı alacak oyuncu sayışarak belirlenir. Diğer oyuncuların sırası da sayışarak belirlenir.
2-Sayışmada çıkan oyuncu sekseğe birinci başlayacak oyuncu olur, onun söyleyeceği ikinci, ikincinin söyleyeceği üçüncü olur.
3-Daha fazla oyuncu varsa, çıkan oyuncu bir sonrakini belirler ve son oyuncu sonuncu olur.
4-Şekil kiremit, tebeşir vb. çizgi yapan bir cisimle çizilir.
5-Birinci oyuncu kayrağını (yassı taş) 1 numaralı alana atar. 1 numaralı alanı atlayarak diğer alanlarda seksek yaparak ilerler. 4 ve 5 numaralı alanlarda ayağını açar ve sol ayağını 4, sağını 5 numaralı alana koyar.
6-Sonra 6 numaralı alana seksek yaparak geçer yine 4 ve 5 numaralı alanda olduğu gibi 7 ve 8 numaralı alana iki ayağı ayrı ayrı gelecek şekilde açar.
7-Sıçrayarak geri döner ve yine iki ayağı ayrı alanlarda olmalıdır. 6 numaralı alana seksek yaparak gelir. 4 ve 5 numaralı alanlarda yine iki ayağı ayrı alanlarda olacak şekilde basar.
8-Yine seksek yaparak 3, 2 numaralı alana gelir. 1 numaralı alandaki taşı eli ile alır ve 1 numaralı alana basmadan atlayarak çıkar.
9-Taş sonra 2 numaralı alana atılır ve aynı yukarıdaki sıra ile takip edilir.
10-Taş 4 numaralı alana atıldığında seksek yaparak ilerlenir ve çift ayakla 5 numaralı alana basılır sonra seksek yaparak 6 ve iki ayak ayrı ayrı 7 ve 8 numaralı alana basar ve ters döner.
11-Tekrar sekerek 6 sonra çift ayak 5 numaralı alana geldiğinde 4 numaradaki taşı eliyle alır ve sekerek devam eder. Bu kural 5, 7 ve 8 numaralı alanlarda aynıdır.
12-Oyun 8 numaraya kadar hatasız tamamlanırsa içler mi? Dışlar mı diye sorar. Çoğunluğa göre iç veya dış belirlenir.
13-Dış denirse 7 ve 8 numaralı alanın dışından 1 numaraya taşı atar. İç derlerse 7 ve 8 numaraya basarak 1 numaralı alana taşı atar ve oyun tersinden devam eder.
14-Taşın çizgiye düşmesi oyunda yukarıdaki kuralları ihlal etmesi oyuncunun ayağının çizgiye değmesi kalma sayılır ve oyun bir sonraki oyuncuya geçer.
4- Yağ Satarım, Bal Satarım
Yağ Satarım, Bal Satarım Oyununun Kuralları:
1-Oyunculardan birisi sayışarak veya gönüllü ebe seçilir.
2-10-15 metre çapında bir çember oluşturulur.
3-Ebe dışındaki diğer oyuncular çemberde yüzleri birbirine bakacak şekilde otururlar.
4-Ebe elinde mendille oyuncuların arkasında dolaşır.
5-Bu arada “Yağ satarım, bal satarım ustam ölmüş ben satarım.” gibi sözler söylerken bir oyuncunun arkasına mendili bırakır.
6-Arkasına mendili koyan oyunculardan başlayarak “Zambak zumbak dön arkana iyi bak” diyerek tempo tutulur.
7-Arkasında mendili gören oyuncu ayağa kalkar ve ebeyi kovalamaya çalışır.
8-Ebe iki tur arkadaşlarının çevresinde koşar.
9-Eğer mendil konan oyuncu ebeyi yakalayamaz ise veya ebe kalkan oyuncunun yerine oturursa yeni ebe arkasına mendil konan oyuncu olur.
10-Eğer mendil konan oyuncu ebeyi yakalarsa ebe ebeliğine devam eder.
5-Misket Oyunu
Misket Oyununun Kuralları
1-Oyunda açık alan olur.
2-Oyuncular ellerine birer tane misket alır.
3-Bir oyuncu elindeki misketini 3-5 metre ileriye atar.
4-Diğer oyuncular ise ilk atılan misketi vurmak için veya farklı bir mesafeye kendi misketlerini atar.
5-Oyundaki tüm oyuncular misketlerini attıktan sonra atış sırasına göre ilk misketi atan oyuncu kendisine yakın olan istediği bir misketi kendi misketiyle vurmaya çalışır.
6-Eğer eliyle (sağ, sol el fark etmez) parmaklarıyla atacağı misketiyle rakip oyuncuların misketini vurursa vurduğu misketi alır.
7-Eğer yapılan atışta vuramaz ise sırası gelen oyuncu yine kendisine en yakın oyuncunun misketine vuruş yapmak için atış yapar.
8-Oyunda misketi alınan oyuncu yeni bir misketle en son oyuncudan sonra başlamak üzere yeniden oyuna başlar. Ancak misketini farklı bir yöne atması gerekir.
9-Yeni misketiyle bulunduğu yerden başka bir miskete atış yapamaz. Önce misketini yere atmalı sonra vuruş için sıra beklemelidir.
10-Oyun oyuncuların isteğine göre uzar. Süresini oyuncular belirler.
8- Mendil Kapmaca:
Mendil Kapmaca Oyununun Kuralları
1-Oyuncular iki gruba ayrılır. Gruba ayrılma öğretmenin iki kişi belirlemesiyle bu oyuncuların sıra ile diğer oyuncuları bir bir seçmesiyle oluşur.
2-İki grup mesafesinin 10-15 metre mesafede gruplar saf düzeninde dizilirler. Grupların önünde bir çizgi çizilir. Oyuncular çizginin gerisinde dururlar. Oyunda gruplar başından başlanarak sayılır.
3-Gruplar rakiplerin güç durumuna göre sıralamada oyuncu değişikliği yapabilir. Oyuncular çizgi önüne rakamlar yazarlar. Rakamlar oyuncunun duruş sırasıdır.
4-Öğretmen iki çizginin yani iki grubun tam ortasına dikilerek mendil açar. Mendil yerine bayrak da olabilir.
5-Öğretmen ilk ve son rakam arasında bir rakam söyler. O rakamı duyan öğrenciler dikkatle öğretmenin elindeki bayrak veya mendili kaparak kaçar ve kendi tarafının çizgisini geçmeye çalışır. Geçerse bir puan alır.
6-Eğer mendili ilk kapan oyuncuya rakip oyuncu eliyle dokunursa rakibini vurmuş olur. Rakibi puan alamaz. Vuran oyuncu da puan alamaz.
7-Ancak rakibinin elinden mendili kapar da kendi tarafına geçerse puan almış olur.
(SALİH KILINÇ / HABER)
