Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'na ek olarak yapılan sözleşme uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Yunanistan Krallığı'nın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine tehcir ve zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Göçe tabi tutulan kişilere ise mübadil denir.
Mübadele ile 1milyon 200 bin Ortodoks Hristiyan Rum, Anadolu'dan Yunanistan'a; 500 bin Müslüman Türk de Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmek zorunda kalmıştır.
İşte 2 milyon insanın yerinden yurdundan olduğu acı olayalar hiç kuşkusuz ki Uşak’ı da etkilemişti.
Bahsi geçen Mübadelenin Uşak’ı nasıl etkilediğini de araştırmacımız Sayın Ömer Aşçı’nın kaleminden okuyalım;
Lozan Konferansı’nda 30 Ocak 1923 günü Türkiye ve Yunanistan arasında ‘Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme’ imzalanmıştır. Sözleşme uyarınca, Türkiye’de bulunan Ortodoks Rumlarla, Yunanistan’da bulunan Müslüman Yunan uyrukları, 1 Mayıs 1923 tarihinden itibaren zorunlu göçe tabi tutulacaklar ve göç edenler Türk ve Yunan makamlarının izni olmadıkça geldikleri ülkelere yerleşmek amacıyla geri dönemeyeceklerdir. Kütahya milletvekili Uşaklı Hocazade Ragıp(Soysal)Bey'in teklifiyle 13 Ekim 1923 tarihinde “Mübadele, İmar ve İskân Vekâleti ” kurulmuştur. Yunanistan’a giden yaklaşık 1,2 milyonluk bir mübadile karşılık Türkiye’ye gelen 400.000 civarındaki mübadilin göç hareketini kontrol etmek zaten başlı başına bir sorun oluşturmaktaydı. Anadolu’dan giden Rumlar genellikle şehirlilerden oluşmaktadır; ancak Türkiye’ye gelen göçmenlerin çoğu köy kökenlidir. Fransız Coğrafyacı Raul Blanchard Uşak kazasındaki iskân durumunu şöyle aktarmaktadır;
“Uşak’ın Rum kısmında yaşayan 3 bin Rum aileden boşalan evler yerel halk tarafından yakılmış ve buraya gelen göçmenler evlerin elverişsiz olmasından dolayı başka yerlere gönderilmişlerdir.”
(SALİH KILINÇ / HABER)
