Sözcü Gazetesi yazarı Yücel Arı, Sözcü Gazetesi’ndeki köşesinde son örneği Uşak’ta bulunan “Sıhhiye Vagonu ”nu kaleme aldı.
Arı, Cumhuriyetin kuruluş yıllarında 19 adet Sıhhiye vagonu bulunduğunu, bu vagonların yok olduğunu ve son vagonun Uşak’ta bulunduğunu belirtti.
Arı, vagonun Banaz ilçesi Büyük Oturak köyünde (Kozviran) perişan bir halde bulunduğunu, aylar süren çalışmalar sonunda restore edilerek, Basmane Tren Garı’nda “Doktor Vagonu” adıyla sergilendiğini ve mutlaka götürülmesini tavsiye etti.
İşte Yücel Arı’nın 20 Ocak tarih ve “İmdaaat” başlıklı yazısında anlattığı Uşak’ta bulunan Sıhhiye Vagonunun öyküsü:
“Kurtuluş Savaşı’nın en sıcak günleriydi. Atatürk telgrafın başındaydı, çok önemli bir telgraf yazdırdı: Cepheye ivedilikle ve hızla en kısa sürede sevkiyat yapılması lazım.
Telgrafı alan hiç düşünmeden yanıt verdi Raylar üzerinde 40 kilometreden daha hızlı gidilmeyecek ve işime kimse karışmayacak.!
Az sonra Atatürk’ün telgrafı geldi: Peki Behiç, sen bilirsin!
Mustafa Kemal’e “işime kimse karışmayacak” diyen kişi, her koşulda kendi kararını verebilen, bağımsız fikirli anlamına gelen ‘Erkin’ soyadını bizzat verdiği Behiç Erkin’di.
Sevkiyat başarılarıyla Çanakkale Zafer’lerinin mimarlarından, Kurtuluş’un efsanelerinden ölünceye kadar Atatürk’ün dostu demiryollarımızın babası, binlerce Yahudi’yi Nazi zulmünden ay yıldızlı vagonlarla hem de Almanya’nın göbeğinden geçirerek Türkiye’ye kaçıran müthiş Türk.
Behiç Erkin’den ciltlerce roman, sayısız film çıkar ama bugün konu o değil. Atatürk’ün isteği üzerine yaşama geçirdiği bir Cumhuriyet kazanımı…
Sıhhiye İmdat vagonu, halkın verdiği isimle Doktor Vagonu!
O dönemde yapamadığımız için ilki 1927 yılında Almanlara sipariş edildi. Kısa süre sonra Doktor vagonu sayısı 19’a çıktı…
Gece gündüz demeden demir ağlarla örülürken memleket fedakârca çalışanlar yaralandığında, hastalandığında sağlık hizmeti verildi vagonlarda. İçinde tam teşekküllü ameliyathane, 8 yataklı revir, hasta bakıcı bölümü, doktor odaları, muayene bölümleri ve eczane vardı!
Sadece demiryolu çalışanları ile aileleri mi hizmet veriyorlardı?
Hayır…
Rayların her gittiği her karış vatan toprağında, kasabalarda nahiyelerde, köylerde yaşayanlara sağlık götürülüyordu., hem de ücretsiz!
O vagonlardaki sağlık ekipleri sadece muayene, ameliyat, ilaç yapmakla yetinmiyordu. Başkaca görevleri de vardı. Bulundukları gar ve çevresinin temizliği, kahve bakkal gibi yerlerde halk sağlıklı ürün satılıp satılmadığı, halk sağlığı denetimlerini de üstlenmişlerdi. Gittikleri bölgeye örnek oluyorlardı ayrıca.
Ve elde kalan sonuncusu Uşak- Banaz ilçesi, Büyük oturak köyünde Tren İstasyonu’nda ray dışında, tıpkı Türkiye gibi neyi var neyi yok aşırılmış ve perişan halde bulundu.
Sonra herkes elini taşın altına koydu. Aylar süren çalışmaların ardından aslına uygun restore edilerek Müze Doktor vagonu olarak hizmete açıldı. İzmirliler gitti mi bilmiyorum. Yolunuz düşerse Basmane Garı’nda sizi bekliyor.”
Doktor Vagonu ’nu perişan halde bulan emekli öğretmen Ramazan Taylan oldu
Banaz ilçemizde yaşayan emekli öğretmen Ramazan Taylan ve esnaf arkadaşı Hasan Reşit Şafak, 2015 yılında Uşak Kültür ve Tanıtım Gönüllüleri (UTKGD) Derneği yönetimi ile Büyükoturak köyü Kozviran Tren İstasyonu’na giderek Doktor Vagonu’nun öyküsünü anlatmıştı.
Grupta bulunan gazetesi Salih Kılınç’ın haberleştirilmesiyle vagonun ünü bütün Türkiye’ye yayılmış, DDY Genel Müdürlüğü vagona el koyarak restore ettirmişti.
